Hiện nay, thị trường giá phân bón tăng cao và có xu hướng tiếp tục tăng. Một trong những cách hiệu quả giảm chi phí phân bón cho bà con nông dân là tận dụng tối đa lượng phân bón vào cây không để bị thất thoát. Phân bón thường bị thất thoát qua bốn con đường là chảy tràn, thấm sâu, cố định hoặc bay hơi. Để canh tác cây trồng hiệu quả thì nông dân phải nắm rõ các biện pháp làm giảm sự thất thoát phân bón sau đây:

- Thất thoát do dưỡng chất chuyển hóa thành thể khí bay hơi: Thất thoát do bay hơi chủ yếu là chất đạm. Thường thì do nguyên nhân như nhiệt độ, gió, cách bón, cách tưới. Ví dụ bà con bón phân vào đất khi thời tiết nắng nóng nhiệt độ cao mà chưa xả nước thì phân cũng bay hơi và mất đi. Khi Urê được bón vào đất sẽ thủy phân thành đạm amôn (NH₄+) là thức ăn của cây trồng. Tuy nhiên ở trong đất chất dinh dưỡng này dễ chuyển hóa thành thể khí NH₃ hoặc bị nitrat hóa thành N₂O, N₂ bay đi. Để giảm sự thất thoát về mặt canh tác khi bón nên đưa đạm xuống sâu, nhờ các keo đất giữ lại giúp giảm bớt sự bay hơi. Ngoài ra bà con có thể chọn các loại phân có bổ sung một số hoạt chất như Agrotain (Agrotain là tên thương mại của hoạt chất N (n-Butyl) thiophosphoric triamide) có tác dụng ức chế hoạt tính của men Urease trong thời gian tới 14 ngày, do vậy hạn chế quá trình chuyển hóa đạm từ phân Urê thành những chất khú giúp giảm thất thoát. Hoặc bà con có thể sử dụng các loại phân tan nhanh để làm giảm sự mất đạm.

- Thất thoát do dưỡng chất theo nước chảy tràn hay đi xuống sâu (trực di): Thường thì phân sau khi bón phân bà con phải tưới xả nước để phân hòa tan thành các ion cho cây hấp thụ, nhưng do mỗi người có cách tưới khác nhau nên xảy ra tình trạng phân chảy theo dòng nước ra ngoài vì tưới quá nhiều hoặc tưới những vị trí không cần tưới. Để giảm sự thất thoát theo con đường này thì ở vườn cây ăn trái bà con phải điều chỉnh lưu lượng nước tưới sau khi bón phân, không để nước chảy tràn hay tưới quá lâu làm thấm sâu làm mất phân. Hoặc bà con có thể chọn những loại phân chậm tan hay phóng thích có kiểm soát hoặc phân có dưỡng chất thông minh để giảm thất thoát.

- Thất thoát do dưỡng chất bị cố định không hữu dụng cho cây: Khi pH đất xuống thấp dưới 4,5 thì Fe và Al sẽ hòa tan và gây cố định P nên làm cho cây không hút được P. Trong kỹ thuật canh tác, có thể dùng phương pháp rửa loại bỏ các chất này ra khỏi đất hoặc bón vôi nâng cao pH để các chất này không hòa tan trong dịch đất gây sự cố định P. Ngoài ra, có thể chọn loại phân bón có bổ sung hoạt chất làm bất hoạt Fe, Al. Bà con có thể áp dụng phương pháp chuyển hóa và cố định dinh dưỡng trong đất như: tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phân giải phát triển; trồng cây họ đậu tạo vi khuẩn cố định đạm; trộn phân chung với chế phẩm Trichoderma.

Bà con nông dân phải có phương án bón phân hợp lý và tiết kiệm, không nên bón phân lãng phí, quá liều lượng và tùy theo tình trạng đất mà có phương pháp bón phân hiệu quả hơn./.

Nguyễn Thị Nhung

Trạm TT & BVTV