Những vườn sầu riêng trồng ở vùng đất thấp, bằng, trũng sẽ dễ bị rủi ro do ngập úng khi có mưa to, mưa nhiều ngày. Thời tiết ở Khánh Sơn đang bước vào mùa mưa, ảnh hưởng từ những cơn bão vào buổi chiều và tối trên địa bàn toàn Huyện có hiện tượng mưa vừa đến mưa to. Mực nước dâng cao hoặc mưa kéo dài sẽ ảnh hưởng đến hầu hết các vườn sầu riêng làm cho đất bị úng làm rễ non bị thối, nếu kéo dài rễ già bị hư hại cây sẽ ngừng tăng trưởng, có thể bị còi cọc, đậu ít quả, rụng lá, suy kiệt và nếu bị nặng sẽ bị chết cây đặc biệt ở các vườn sầu riêng giai đoạn kiến thiết cơ bản. Nguyên nhân do:
- Hiện tượng đất bị đóng váng bề mặt do nước mưa xói mòn, hòa tan các hạt sét nhỏ và phủ kín các khoảng trống trên mặt đất hoặc do lớp phù sa từ ngập lụt bồi kín mặt đất làm đất không còn thoáng khí.
- Đất bị ngập nước, nên không còn đủ oxy cung cấp cho rễ hô hấp đất trở nên dư thừa nước và rễ dễ bị hủy hoại. Đồng thời các loài nấm bệnh trong đất ( Chủ yếu là nấm Fusarium ap. và Phytopthora sp.) rất dễ tấn công gây hại cho cây sầu riêng trong và sau mưa lũ. Hiện tượng nghẹt rễ sẽ làm cây bị vàng lá và rụng đặc biệt là sau khi nước rút và nắng lên.
Khả năng chống chịu ngập úng của cây sầu riêng thay đổi tùy thuộc vào:
- Tuổi cây: Cây ở giai đoạn kiến thiết cơ bản chịu ngập úng kém hơn cây trưởng thành hoặc cây đã trồng lâu năm trên 10 năm tuổi.
- Tình trạng của cây: Cây đang phát triển sinh khối như ra đọt, phát triển rễ tơ, ra hoa hay mang quả phải tiêu tốn nhiều năng lượng dự trữ nên khả năng chống chịu ngập úng kém hơn.
- Biện pháp canh tác: Trước khi bị ngập úng hoặc mưa nhiều khoảng 1 tháng vườn sầu riêng bón thừa đạm hoặc lân thì khả năng chịu đựng của cây sẽ bị giảm.
Bà con cần quan sát tình hình mặt đất và màu sắc cây để biết tình trạng ngập úng trong đất như trên mặt đất thì đất trở nên nhão, nước đọng thành vũng không rút xuống được. Màu đất trở nên xám hoặc có nhiều đốm xám. Đồng thời xuất hiện các loài thực vật ưa nước như cỏ lông chồn, cỏ lác,… Lá cây bị đổi màu vàng, xám hoặc đen. Thân cây trở nên mềm, dễ đổ ngã, rễ cây cạn, có màu đen.
Để hạn chế thiệt hại do việc ngập úng gây ra thì bà con cần xử lý vườn cây trước mùa mưa, tiêu nước tốt trong mùa mưa và phục hồi vườn cây sau ngập úng.
Sầu riêng bị ngập úng do hệ thống thoát nước kém
- Trước mùa mưa lũ:
+ Tôn cao đất liếp, gia cố đê bao chắc chắn;
+ Dùng cuốc ba răng xới mặt liếp cho xốp sau đó rải phân nhằm giúp phân bón tiếp cận cây trồng dễ dàng hơn;
+ Tu sửa hệ thống thoát nước, chuẩn bị máy bơm sẵn sàng chống úng;
+ Hạn chế đi lại trong vườn làm đất bị dí chặt ảnh hưởng đến bộ rễ và khả năng phục hồi của cây sau khi nước rút;
+ Không bón nhiều phân đạm;
+ Không bón phân hữu cơ chưa hoai mục cho vườn cây vì phân hữu cơ chưa hoai mục sẽ làm tiêu hao nhiều oxy và khi đất bị ngập úng thì rễ cây sẽ không đủ oxy để hô hấp;
+ Cần bón thêm vôi để giảm mầm bệnh trong đất.
- Phục hồi vườn sau ngập úng:
+ Đào rãnh để thoát nước nhanh.
+ Thu gom tất cả lá cây, cỏ rác trong vườn kết hợp tỉa bỏ các cành gần mặt đất để vườn cây thông thoáng.
+ Sau khi nước rút, phá váng mặt nước để cho đất thông thoáng, giảm tình trạng ngợt rễ.
+ Cắt tỉa những cành bị gãy do gió và cắt tỉa các cành vô hiệu, chồi vượt để hạn chế tiêu hao dinh dưỡng, riêng cây mới trồng thì cần khơi lại những cây bị bồi, lấp.
+ Cung cấp dinh dưỡng cho cây: Bón phân lân nhằm kích thích bộ rễ phát triển, hồi phục lại tốt hơn. Đồng thời sử dụng các loại phân bón lá phun lên thân lá để cây tăng sức đề kháng, hấp thu dinh dưỡng tốt hơn (không sử dụng phân bón lá có thành phần nhiều đạm). Bón phân cân đối đặc biệt là kali, không nên bón phân đạm làm cây ra nhiều chồi non. Khi cây phục hồi cần tăng cường bón phân hữu cơ và sử dụng chế phẩm nấm đối kháng Trichoderma để tăng độ phì nhiêu của đất.
+ Phòng trừ sâu bệnh: Mưa lớn kéo dài là điều kiện thuận lợi để nấm và vi khuẩn gây bệnh tấn công. Vì vậy, sau khi mưa kết thúc, thân lá cây không còn động nước nên phun thuốc phòng bệnh cho cây sầu riêng, đặc biệt chú ý các loại nấm bệnh gây hại nặng là nấm Phytopthora và Fusarium, có thể sử dụng các loại thuốc như Aliette 80WP, Ridomil Gold 68WG, Agri-Fos 400SL, Insuran 50WG,… để phun lên thân lá và vùng rễ cây sầu riêng.
Nguyễn Thị Nhung- Trạm TT & BVTV Khánh Sơn