Khoáng sản trên địa bàn huyện Khánh Sơn chủ yếu là vật liệu xây dựng thông thường như: Cát xây dựng, đất san lấp, đá chẻ và đá xây dựng các loại… với trữ lượng không nhiều, chất lượng khoáng sản tương đối tốt, phân bố nhiều nơi. Theo Quyết định số 25/QĐ-UBND ngày 04/01/2018 của UBND tỉnh Khánh Hòa về Quy hoạch thăm dò, khai thác và sử dụng khoáng sản tỉnh Khánh Hòa giai đoạn 2016-2020 và định hướng đến năm 2030 huyện Khánh Sơn có tổng diện tích quy hoạch khoáng sản là 599 ha. Thời gian qua, công tác quản lý nhà nước về lĩnh vực khoáng sản đã được UBND huyện Khánh Sơn thường xuyên quan tâm, chỉ đạo Phòng Tài nguyên và Môi trường, UBND các xã, thị trấn, các cơ quan đơn vị liên quan tăng cường công tác kiểm tra, kịp thời phát hiện và xử lý các trường hợp vi phạm góp phần bảo vệ nguồn tài nguyên khoáng sản chưa khai thác đúng quy định. Ngày nay, cùng với tốc độ phát triển kinh tế - xã hội của huyện ngày càng tăng, kéo theo nhu cầu về vật liệu xây dựng thông thường phục vụ cho các công trình xây dựng trên địa bàn huyện ngày càng nhiều. Việc khai thác, kinh doanh khoáng sản trái phép có lợi nhuận cao nên một số tổ chức, cá nhân đã mua sắm các loại xe máy cày, máy kéo, máy múc đưa vào hoạt động khai thác khoáng sản 

Để kịp thời chấn chỉnh, lập lại trật tự, kỷ cương trong công tác quản lý nhà nước về các hoạt động khoáng sản. Ngày 31/03/2022, UBND huyện đã ban hành Quyết định số 560/QĐ-UBND về việc thành lập Đoàn kiểm tra công tác quản lý và hoạt động khoáng sản trên địa bàn huyện Khánh Sơn. Đoàn kiểm tra đã xây dựng Kế hoạch số 219/KH-ĐKTKS ngày 04/4/2022, kiểm tra trong 45 ngày (từ ngày 06/4/2022 đến 21/5/2022). Kết quả kiểm tra, cụ thể như sau:

            Về Công tác quản lý Nhà nước về khoáng sản của UBND cấp xã: UBND các xã, thị trấn (trừ xã Ba Cụm Nam) có ban hành Quyết định thành lập Tổ công tác, Đoàn kiểm tra hoạt động khai thác, vận chuyển và kinh doanh khoáng sản (gọi chung là Tổ công tác) và xây dựng kế hoạch quản lý, bảo vệ tài nguyên khoáng sản chưa khai thác năm 2022.  Trong những tháng đầu năm các Tổ công tác thường xuyên kiểm tra tại những nơi có hoạt động khai thác khoáng sản trái phép trên các địa bàn xã, thị trấn đã phát hiện một số trường hợp vi phạm nhắc nhở, đình chỉ việc khai thác, lập biên bản vi phạm và Quyết định xử phạt hành chính. UBND các xã, thị trấn đã tổ chức tuyên truyền trong nhân dân với hình thức lồng ghép thông qua các buổi họp thôn, tổ dân phố, trên hệ thống truyền thanh của xã; vận động nhân dân không khai thác, vận chuyển, kinh doanh khoáng sản trái phép; phát hiện và tố giác với chính quyền địa phương khi phát hiện tổ chức, cá nhân có hành vi khai thác khoáng sản trái phép; nâng cao nhận thức của người dân thực hiện đúng quy định pháp luật về quản lý, khai thác, sử dụng, bảo vệ tài nguyên khoáng sản. Hầu hết UBND các xã, thị trấn đã xây dựng các biển báo cấm khai thác tại khu vực khoáng sản trên địa bàn quản lý, chôn trụ, cọc bê tông để ngăn chặn các phương tiện thường xuyên ra vào khai thác khoáng sản trái phép; thực hiện tương đối đầy đủ và nghiêm túc chế độ thông tin, báo cáo định kỳ về tình hình bảo vệ khoáng sản chưa khai thác và tình hình hoạt động khoáng sản trên địa bàn huyện theo Kế hoạch số 3098/KH-UBND ngày 03/4/2018 của UBND tỉnh Khánh Hòa về việc thực hiện Chỉ thị số 10-CT/TU ngày 18/12/2017 của BTV Tỉnh ủy và Công văn số 254/UBND ngày 28/1/2021 của UBND huyện.

Về Tình hình hoạt động khoáng sản diễn ra trên địa bàn huyện:

- Đối với hoạt động khoáng sản được cấp phép khai thác: Hiện nay, trên địa bàn huyện không có doanh nghiệp tư nhân nào được cấp phép khai thác, tận thu khoáng sản.

-  Đối với hoạt động khai thác, vận chuyển, kinh doanh cát, đá trái phép:

        - Khi tiến hành kiểm tra thực địa các khu vực bãi bồi có nhiều cát, sỏi bồi lấp dọc các suối nhỏ, sông Tô Hạp, các khu vực có nguy cơ xảy ra hoạt động khai thác khoáng sản trái phép. Qua kiểm tra phát hiện các trường hợp vi phạm, cụ thể như sau:

+ Tại UBND xã Ba Cụm Bắc đã phát hiện 01 trường hợp khai thác cát lòng sông suối thuộc sông Tô Hạp, thôn Tha Mang

+ Tại UBND thị trấn Tô Hạp: Phát hiện trường hợp khai thác cát thuộc phạm vi đất sử dụng hộ gia đình nên chỉ nhắc nhở và bắt trả lại hiện trạng; một bãi tập kết cát tại khu vực gần BCH Quân sự huyện Khánh Sơn không rõ chủ sử dụng khoáng sản và sử dụng đất nên đã đề nghị UBND thị trấn Tô Hạp xử lý báo cáo về Đoàn kiểm tra (kết quả UBND thị trấn Tô Hạp đã mời ông Nguyễn Minh Trí nhắc nhở và thực hiện viết cam kết)

+ Tại UBND xã Sơn Lâm: Phát hiện một bãi tập kết cát tại khu vực gần cầu tràn Ha Nít không rõ chủ sử dụng khoáng sản và sử dụng đất nên đã đề nghị UBND xã xử lý báo cáo về Đoàn kiểm tra (kết quả UBND xã Sơn Lâm đã xử phạt ông Nguyễn Văn Bính: 5.000.000đ)

+ Tại UBND xã Sơn Hiệp: Phát hiện một bãi tập kết cát lớn tại khu vực sát đường TL9 thuộc thôn Liên Hiệp không rõ chủ sử dụng khoáng sản nên đã đề nghị UBND xã xử lý báo cáo về Đoàn kiểm tra (đến nay chưa thấy UBND xã báo cáo việc xử lý tập kết khoáng sản trên).

  Qua kiểm tra công tác quản lý và hoạt động khoáng sản trên địa bàn các xã và thị trấn Tô Hạp cho thấy:  Công tác quản lý nhà nước về khoáng sản đã được các cấp chính quyền thực hiện tương đối nghiêm theo Luật Khoáng sản, các văn bản chỉ đạo của cấp trên về bảo vệ, quản lý, khai thác khoáng sản; UBND các xã, thị trấn đã chủ động thành lập các Tổ, Đoàn kiểm tra về công tác quản lý, hoạt động khai thác tài nguyên khoáng sản; xây dựng kế hoạch bảo vệ tài nguyên khoáng sản, rà soát, kiểm tra hoạt động khai thác khoáng sản; thường xuyên tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về khoáng sản cho nhân dân bằng nhiều hình thức, từ đó nâng cao ý thức chấp hành các quy định của pháp luật về khoáng sản.

Tuy nhiên, việc kiểm tra, xử lý vi phạm về khoáng sản có lúc, có nơi chưa được quan tâm đúng mức, kịp thời; công tác chỉ đạo, tổ chức kiểm tra các vi phạm chưa thường xuyên, đồng bộ; việc xử lý chưa nghiêm, thiếu quyết liệt, chưa đủ sức răn đe, (có phát hiện trường hợp khai thác khoáng sản trái phép nhưng chỉ nhắc nhở, không lập biên bản vi phạm, không xử phạt); chưa có biện pháp kịp thời ngăn chặn các hành vi vi phạm ngay từ đầu, dẫn đến một số đối tượng vẫn tiếp tục khai thác trái phép.

Thời gian qua, công tác quản lý, bảo vệ khoáng sản chưa khai thác đã được sự quan tâm chỉ đạo, kiểm tra, xử lý vi phạm của các cấp chính quyền; UBND các xã, thị trấn đã có nhiều cố gắng trong công tác quản lý nhà nước về khoáng sản ở địa phương. Tuy nhiên, hiện nay tình hình khai thác, vận chuyển và kinh doanh khoáng sản trái phép nhỏ lẻ vẫn còn xảy ra ở một số địa bàn.

Nguyên nhân do các xã, thị trấn chưa tổ chức kiểm tra thường xuyên, khi  phát hiện vi phạm không lập biên bản theo thẩm quyền, thiếu cương quyết trong xử lý vi phạm.Công chức địa chính kiêm nhiệm nhiều lĩnh vực nên chưa thực hiện tốt việc tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương trong việc kiểm tra, xử lý các trường hợp vi phạm. Công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục Luật Khoáng sản của các xã, thị trấn chưa được rộng rãi, thường xuyên và liên tục dẫn đến việc tạo sự đồng thuận trong phối hợp quản lý, xử lý chưa được kịp thời, hiệu quả.  Lực lượng kiểm tra khoáng sản còn bị phụ thuộc sự phối hợp của các cơ quan liên quan nên khi phát hiện không đủ chức năng thẩm quyền để ngăn cản hay răn đe đối tượng vi phạm.

Từ những kết quả kiểm tra trên, UBND huyện đã chỉ đạo UBND cấp xã và các cơ quan, đơn vị liên quan cần tăng cường thực hiện tốt một số nội dung sau:  Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến Luật Khoáng sản năm 2010; Nghị định số 158/2016/NĐ-CP ngày 29/11/2016 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật khoáng sản; Nghị định số 36/2020/NĐ-CP ngày 24/03/2020 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tài nguyên nước và khoáng sản; Chỉ thị số 10-CT/TU ngày 18/12/2017 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy cho Đảng viên, CBCC và nhân dân trên địa bàn biết, tham gia phối hợp và hưởng ứng thực hiện; thực hiện tốt Quyết định số 472/QĐ-UBND ngày 18/2/2022 của UBND huyện ban hành Kế hoạch bảo vệ khoáng sản chưa khai thác trên địa bàn huyện Khánh Sơn năm 2022. Hàng năm xây dựng kế hoạch kiểm tra, bảo vệ tài nguyên khoáng sản; định kỳ tổ chức tuần tra, kiểm soát, ngăn chặn và xử lý các trường hợp vi phạm theo quy định; tiếp tục thống kê các khu vực có nhiều khoáng sản đã và có nguy cơ xảy ra hoạt động khai thác khoáng sản trái phép, tùy theo điều kiện của từng địa phương rà soát cắm biển và sửa chữa các biển báo cấm khai thác, có biện pháp phù hợp nhằm ngăn phương tiện vào các khu vực chưa được cấp phép khai thác; thực hiện tốt chế độ thông tin, báo cáo về tình hình quản lý, các báo cáo thực hiện hoạt động khoáng sản tại địa phương theo Kế hoạch số 3098/KH-UBND ngày 03/4/2018 của UBND tỉnh Khánh Hòa về việc thực hiện Chỉ thị số 10-CT/TU ngày 18/12/2017 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy định kỳ hàng tháng gửi về UBND huyện Khánh Sơn (Phòng Tài nguyên và Môi trường) để theo dõi, chỉ đạo quản lý./.