Khoáng sản trên địa bàn huyện Khánh Sơn chủ yếu là vật liệu xây dựng thông thường như: Cát xây dựng, đất san lấp, đá chẻ và đá xây dựng các loại… với trữ lượng không nhiều, chất lượng khoáng sản tương đối tốt, phân bố nhiều nơi. Theo Quyết định số 25/QĐ-UBND ngày 04/01/2018 của UBND tỉnh Khánh Hòa về Quy hoạch thăm dò, khai thác và sử dụng khoáng sản tỉnh Khánh Hòa giai đoạn 2016-2020 và định hướng đến năm 2030 huyện Khánh Sơn có tổng diện tích quy hoạch khoáng sản là 599 ha. Cụ thể có các điểm như sau: Đất san lấp 02 điểm tại xã Ba Cụm Bắc với diện tích 4,0 ha và xã Sơn Trung với diện tích 30 ha; Cát xây dựng quy hoạch dọc sông Tô Hạp với tổng diện tích 220 ha (trải dài từ thị trấn Tô Hạp, xã Sơn Hiệp, xã Sơn Bình, xã Sơn Lâm); đá Granit, andesit xây dựng 03 điểm tại xã Sơn Trung 01 điểm với diện tích 140 ha; xã Ba Cụm Bắc 02 điểm với diện tích 85 ha; đá Ryolit, andesit xây dựng 01 điểm tại thị trấn Tô Hạp với diện tích 120 ha. Thời gian qua, công tác quản lý nhà nước về lĩnh vực khoáng sản đã được UBND huyện Khánh Sơn thường xuyên quan tâm, chỉ đạo Phòng Tài nguyên và Môi trường, UBND các xã, thị trấn, các cơ quan đơn vị liên quan tăng cường công tác kiểm tra, kịp thời phát hiện và xử lý các trường hợp vi phạm góp phần bảo vệ nguồn tài nguyên khoáng sản chưa khai thác đúng quy định.
Để kịp thời chấn chỉnh, lập lại trật tự, kỷ cương trong công tác quản lý nhà nước về các hoạt động khoáng sản. Ngày 25/03/2020, UBND huyện đã ban hành Quyết định số 270/QĐ-UBND về việc thành lập Đoàn kiểm tra công tác quản lý và hoạt động khoáng sản trên địa bàn huyện Khánh Sơn. Đoàn kiểm tra đã xây dựng Kế hoạch số 228/KH-ĐKTKS ngày 22/05/2020, dự kiến kiểm tra trong 30 ngày (từ ngày 08/06/2020 đến 08/07/2020). Thành phần Đoàn kiểm tra gồm: Phòng Tài nguyên và Môi trường, phòng Kinh tế và Hạ tầng, Công an, Thanh tra huyện phối hợp tổ chức kiểm tra (định kỳ và đột xuất) các hoạt động khoáng sản trên địa bàn và công tác quản lý về khoáng sản của UBND cấp xã, có phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng thành viên trong đoàn kiểm tra. Trong đó, tập trung chủ yếu kiểm tra công tác quản lý Nhà nước về lĩnh vực khoáng sản của UBND các xã, thị trấn; kiểm tra thực địa ở các điểm có cát xây dựng, mỏ đá xây dựng trên địa bàn huyện.
Kết quả kiểm tra cụ thể như sau:
- Về Công tác quản lý Nhà nước về khoáng sản của UBND cấp xã.
Qua kiểm tra 08 xã thì có 08/08 xã, thị trấn (xã Thành Sơn, xã Sơn Lâm, xã Sơn Bình, xã Sơn Hiệp, TT Tô Hạp, xã Sơn Trung, xã Ba Cụm Bắc, Ba Cụm Nam) có ban hành Quyết định thành lập Tổ công tác quản lý, Đoàn kiểm tra hoạt động khai thác, vận chuyển và kinh doanh khoáng sản (gọi chung là Tổ công tác). Có 08/08 xã xây dựng kế hoạch quản lý, bảo vệ tài nguyên khoáng sản chưa khai thác năm 2020.
Các Tổ công tác đã thường xuyên kiểm tra tại những nơi có hoạt động khai thác khoáng sản trái phép trên các địa bàn xã, thị trấn có phát hiện một số trường hợp vi phạm nhắc nhở, đình chỉ việc khai thác, lập biên bản vi phạm và Quyết định xử phạt hành chính như: xã Ba Cụm Bắc xử phạt 03 trường hợp vi phạm với số tiền 4.500.000đ, thị trấn Tô Hạp xử phạt 04 trường hợp vi phạm với số tiền 8.000.000đ, xã Sơn Trung xử phạt 02 trường hợp vi phạm với số tiền 3.000.000đ, xã Sơn Hiệp xử phạt 01 trường hợp vi phạm với số tiền 1.000.000đ, xã Sơn Bình xử phạt 01 trường hợp vi phạm với số tiền 1.500.000đ.
UBND các xã, thị trấn đã tổ chức tuyên truyền trong nhân dân với hình thức lồng ghép thông qua các buổi họp thôn, tổ dân phố, trên hệ thống truyền thanh của xã; vận động nhân dân không khai thác, vận chuyển, kinh doanh khoáng sản trái phép; phát hiện và tố giác với chính quyền địa phương khi phát hiện tổ chức, cá nhân có hành vi khai thác khoáng sản trái phép; nâng cao nhận thức của người dân thực hiện đúng quy định pháp luật về quản lý, khai thác, sử dụng, bảo vệ tài nguyên khoáng sản. Hầu hết các UBND xã, thị trấn xây dựng các biển báo cấm khai thác tại khu vực khoáng sản trên địa bàn quản lý, chôn trụ cọc bê tông chặn đường lối thường xuyên ra vào các khu vực khoáng sản để ngăn chặn tình trạng khai thác trái phép.
- Tình hình hoạt động khoáng sản diễn ra trên địa bàn huyện.
Đoàn kiểm tra tiến hành kiểm tra thực địa các khu vực bãi bồi có nhiều cát, sỏi bồi lấp dọc các suối nhỏ, sông Tô Hạp, các khu vực có nguy cơ xảy ra hoạt động khai thác khoáng sản trái phép. Qua kiểm tra Đoàn kiểm tra đã phát hiện các trường hợp vi phạm. Cụ thể như sau:
+ Tại UBND xã Thành Sơn đã phát hiện 02 trường hợp có phương tiện là xe múc nằm ở sông nhưng không hoạt động nên đã nhắc nhở và đề nghị UBND xã liên hệ với chủ phương tiện ra đưa phương tiện ra khỏi khu vực sông.
+ Tại UBND xã Sơn Lâm đã phát hiện 01 trường hợp có phương tiện là xe múc nằm ở sông nhưng không hoạt động nên đã nhắc nhở và đề nghị UBND xã liên hệ với chủ phương tiện ra đưa phương tiện ra khỏi khu vực sông; 01 trường hợp là đơn vị thi công (công ty TNHH Hưng Lộc) đang thi công Kè Ha Nít do Ban quản lý DA làm chủ đầu tư có biểu hiện vận chuyển cát ra khỏi khu vực thi công, Đoàn đã kiểm tra và làm việc nhưng chưa đủ chứng cứ để xử lý vi phạm hành chính nên Đoàn cũng đã nhắc nhở và đề nghị khôi phục trả lại hiện trạng ban đầu.
+ Tại UBND xã Sơn Hiệp đã phát hiện 03 trường hợp khai thác và vận chuyển cát tại cầu cây Sung thuộc thôn Hòn Dung. Đoàn đã lập biên bản làm việc chuyển cho UBND xã xử lý và ban hành Quyết định xử lý vi phạm hành chính 03 trường hợp theo quy định của pháp luật quy định với tổng số tiền phạt 4.5000.000đ.
- Đoàn kiểm tra nhận thấy hầu hết các đối tượng khai thác khoáng sản đều tự phát, không có giấy phép, mục đích phục vụ việc xây dựng, sữa chữa nhà ở, công trình nhỏ quy mô hộ gia đình, khối lượng ít.
Sau kiểm tra, Đoàn đã yêu cầu UBND các xã, thị trấn triển khai thực hiện nghiêm chỉ đạo của UBND huyện, thực hiện tốt công tác quản lý nhà nước về hoạt động khoáng sản trên địa bàn theo các văn bản chỉ đạo của cấp trên; theo dõi giám sát các trường hợp vi phạm đã cam kết và xử lý nghiêm nếu tái phạm.
Qua kiểm tra công tác quản lý và hoạt động khoáng sản trên địa bàn các xã và thị trấn Tô Hạp cho thấy: Công tác quản lý nhà nước về khoáng sản đã được các cấp chính quyền thực hiện tương đối nghiêm theo Luật Khoáng sản, các văn bản chỉ đạo của cấp trên về bảo vệ, quản lý, khai thác khoáng sản; các xã, thị trấn đã chủ động thành lập các Tổ, Đoàn kiểm tra về công tác quản lý, hoạt động khai thác tài nguyên khoáng sản; xây dựng kế hoạch bảo vệ tài nguyên khoáng sản, rà soát, kiểm tra hoạt động khai thác khoáng sản; thường xuyên tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về khoáng sản cho nhân dân bằng nhiều hình thức, từ đó nâng cao ý thức chấp hành các quy định của pháp luật về khoáng sản.
Tuy nhiên, còn một số tồn tại như: Việc kiểm tra, xử lý vi phạm về khoáng sản chưa thường xuyên, có lúc, có nơi chưa được quan tâm đúng mức, kịp thời; công tác chỉ đạo, tổ chức kiểm tra các vi phạm chưa thường xuyên, đồng bộ; việc xử lý chưa nghiêm, thiếu quyết liệt, chưa đủ sức răn đe, (có phát hiện trường hợp khai thác khoáng sản trái phép nhưng không lập biên bản vi phạm, không xử phạt); chưa có biện pháp kịp thời ngăn chặn các hành vi vi phạm ngay từ đầu, dẫn đến một số đối tượng vẫn tiếp tục khai thác trái phép.
Đoàn kiểm tra kiến nghị UBND huyện quan tâm chỉ đạo cấp xã, tổ chức, doanh nghiệp và các cơ quan, đơn vị liên quan cần tăng cường thực hiện tốt một số nội dung sau: Tổ chức cụ thể hóa nội dung quán triệt, tuyên truyền, phổ biến thường xuyên, liên tục Luật Khoáng sản năm 2010; Thực hiện tốt Quyết định số 985/QĐ-UBND ngày 23/5/2017 của UBND huyện ban hành Kế hoạch bảo vệ khoáng sản chưa khai thác giai đoạn 2017- 2020 trên địa bàn huyện Khánh Sơn. Hàng năm xây dựng kế hoạch kiểm tra, bảo vệ tài nguyên khoáng sản; định kỳ tổ chức tuần tra, kiểm soát, ngăn chặn và xử lý các trường hợp vi phạm theo quy định; Đề nghị UBND huyện chỉ đạo Công an huyện thành lập và duy trì hoạt động thường xuyên Đoàn kiểm tra về hoạt động khoáng sản (giao Phó Trưởng Công an huyện làm trưởng đoàn) nhằm tăng cường hiệu lực, hiệu quả công tác phòng ngừa, kịp thời ngăn chặn, bảo vệ khoáng sản chưa khai thác trên địa bàn huyện theo chỉ đạo của UBND tỉnh Khánh Hòa tại công văn số 6868/UBND- KT ngày 12/07/2019 về việc công tác quản lý nhà nước về tài nguyên khoáng sản tại các địa phương./.